Straż Miejska w Mrągowie działa w strukturze organizacyjnej Urzędu Miejskiego. Koszty związane z jej funkcjonowaniem pokrywane są z budżetu Miasta Mrągowo. Straż jest formacją umundurowana, która funkcjonuje w celu ochrony porządku publicznego na terenie miasta.

Podstawą bytu prawnego dla funkcjonowania straży jest, od 29 sierpnia 1997 r. ustawa o strażach gminnych. Ustawa ta w sposób zasadniczy zmieniła dotychczasowy stan prawny. Dała ona strażom odrębną i autonomiczna ustawowa podstawę działania, uchylając dotychczasowe przepisy oraz w precyzyjnie określiła zakres obowiązków i uprawnień strażników, a także określiła organizacje straży, sposób jej finansowania i prowadzenia nadzoru. Ustawa o strażach gminnych wymienia dziesięciopunktowy wykaz zadań straży.

Należy do nich:

1. ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,
2. czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym,
3. kontrola publicznego transportu zbiorowego – w zakresie określonym w art. 45 ust.1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. Nr 5, poz. 13),
4. współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,
5. zabezpieczenia miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia,
6. ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,
7. współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
8. doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,
9. informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,
10. konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.

W związku z realizowanymi zadaniami straży przysługuje prawo poobserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych w przypadku, gdy czynności te są niezbędne do wykonywania zadań oraz w celu:

1. utrwalania dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,
2. przeciwdziałania przypadkom naruszenia spokoju i porządku w miejscach publicznych,
3. ochrony obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej.

Strażą Miejską w Mrągowie kieruje komendant, którym, od początku jest Jerzy Grądzki.

Nadzór nad działalnością Straży Miejskiej sprawuje Burmistrz Mrągowa, któremu przysługują uprawnienia kierownika zakładu pracy. Nadzór w zakresie fachowym sprawuje wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego Policji działającego w jego imieniu. Mrągowo zostało umownie podzielone na 4 rejony służbowe, które przyporządkowano poszczególnym strażnikom.

Rejon nr I obejmuje ulice:

Andersa, Giżycka, Gołębia, Harcerska, Jaszczurcza Góra, Krucza, Laskowa, Leśna Droga, Łabędzia, Młynowa, Młodkowskiego, Nowogródzka, Okulickiego, Orla, Polna, Rolna, Słowicza, Tymniki, Widok, Wiejska, Wileńska, Wolności, Żurawia, Pl. Armii Krajowej, Pl. B. Prusa i Os. Medyk, Roosevelta.
Obsługą rejonu zajmuje się strażnik miejski - st. inspektor Adam Haczykowski.

Rejon nr II obejmuje ulice:

Bohaterów Warszawy, Chopina, Dolny Zaułek, Jeziorna, Kopernika, Kościelna, Kościuszki, Krakowska, Królewiecka, 8-go Maja, Mały Rynek, Na Ostrowiu, Mazurska, Mickiewicza, Moniuszki, Mrongowiusza, Oficerska, Ratuszowa, Rybna, Staromiejska, Traugutta, Warszawska, Wyzwolenia, Wyspiańskiego, Żeromskiego oraz Pl. Kajki Pl. Jana Pawła II, Pl. Piłsudskiego.
Obsługą rejonu zajmuje się strażnik miejski - inspektor

Rejon nr III obejmuje ulice:

Akacjowa, Brzozowa, Bukowa, Cicha, Długa, Grabowa, Jaśminowa, Jaworowa, Klonowa, Kochanowskiego, Konopnickiej, Krasińskiego, Leśna, Lipowa, Lubelska, Olsztyńska, Orzeszkowej, Przemysłowa, M. C. Skłodowskiej, Sobczyńskiego, Sołtyska, Spacerowa, Szkolna,Torowa, Towarowa, Tuwima, Pl. Słowackiego oraz Osiedle Parkowe, Mazurskie, Brzozowe.
Obsługą rejonu zajmuje się strażnik miejski - mł. inspektor

Rejon nr IV obejmuje ulice:

Dziękczynna, Grunwaldzka, Kolejowa, Krótka, Krzywa, Księżycowa, Nadbrzeżna, Piaskowa, Plutonowa, Sienkiewicza, Słoneczna, Wojska Polskiego, Żołnierska oraz Os. Grunwaldzkie, Os. Metalowców i Os. Nikutowo.
Obsługą rejonu zajmuje się strażnik miejski - inspektor Tomasz Ślubowski.

Strażnik, wykonując swoje zadania ma prawo do:

1. udzielania pouczeń, zwracanie uwagi, ostrzegania lub stosowania innych środków oddziaływania wychowawczego
2. legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości
3. ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do Komendy Policji,
4. dokonywania kontroli osobistej przeglądania zawartości podręcznych bagaży osoby:
5. w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia czynu zabronionego pod groźbą kary,
6. w związku z wykonywaniem czynności określonych w ustawie
7. w związku z wykonywaniem czynności, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że osoba wobec, której czynności są podejmowane, posiada przy sobie niebezpieczne przedmioty dla życia i zdrowia ludzkiego,
8. nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za określone wykroczenia,
9. dokonywania czynności sprawdzających, kierowania wniosków o ukaranie do Sądu Rejonowego i oskarżania przed Sadem,
10. usuwania pojazdów i blokowania kół pojazdów w określonych przepisami przypadkach,
11. wydawania poleceń,
12. żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,
13. zwracania się w nagłych wypadkach o pomoc do jednostek prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.