Kreśląc portret zanurzonego w zieleni i błękicie wody miasta, nie sposób pominąć innego Mrągowa, ukrytego za gwarną mazurską historią. Kto chciałby ów rąbek historii zobaczyć, powinien wybrać się na przechadzkę szlakiem miejsc, w których drzemie przeszłość.

Ratusz

Ratusz jest centralnym punktem mrągowskiego rynku, wyremontowany został w latach 90-tych XX wieku i jest dziś wizytówką miasta. Zbudowany został w 1825 roku. Mieści się tu Oddział Muzeum Warmii i Mazur i Urząd Stanu Cywilnego. Po wojnie przy Ratuszu miała swój postój mrągowska dorożka, którą powoził repatriant z Wilna, Michał Symonowicz. Obok budynku mieści się starsza od Ratusza Strażnica Bośniacka, gdzie w latach 1770 – 1792 roku stacjonował 9. Pułk Bośniaków. Obecnie jest tu Izba Pamięci, poświęcona niemieckiemu pisarzowi, urodzonemu w Piersławku k. Piecek, Ernstowi Wiechertowi. Za Strażnicą znajduje się budynek banku – już w 1820 roku był tu pierwszy miejski bank. Z drugiej strony, gdzie obecnie jest pizzeria, był areszt miejski.

Zabytkowe kamieniczki

Centrum Mrągowa to przede wszystkim zabytkowe kamieniczki XIX wieku, położone przy brukowanych ulicach, które odzwierciedlają klimat dawnego mazurskiego miasteczka. Nieopodal Ratusza możemy podziwiać kamienicę z Wieżyczką Rabina, który był cenionym w mieście człowiekiem. Przed laty rynek wokół Ratusza był bardziej zabudowany kamienicami.Po pożarze w 1822 roku, ówczesne władze zdecydowały o powiększeniu rynku. Wtedy też zbudowany został nowy Ratusz, który stoi do dziś.

Kamienica Pod Orłem

Jednym z najstarszych, dobrze zachowanych budynków jest kamienica przy ul. Mały Rynek, w której mieści się apteka „Pod Orłem”, założona w 1819 roku przez aptekarza Graape. Po jego śmierci aptekę przejął Aschman. Do dziś w aptece zachowały się niektóre akcesoria i wyposażenie z dawnych lat.

Ulica Królewiecka

Wzdłuż głównej ulicy Królewieckiej usytuowane są budynki z licznymi sklepami na parterach. Jest to droga, która prowadziła do Królewca, stąd jej nazwa. Dawniej były tu sklepy i punkty usługowe. Fryzjerstwo, szklarstwo, zakłady tkackie i szewskie należały do ludności żydowskiej. Na skrzyżowaniu ulic Królewieckiej i Moniuszki (obecnie sklep zoologiczny) znajdował się pierwszy w mieście szpital. Tuż za nim był cmentarz. Na końcu tej ulicy stał kościół katolicki.

Ulica Roosevelta

Na ulicy Roosevelta, wzdłuż szeregu kamienic, jest budynek starego spichlerza z XVIII wieku, obecnie mieści się tu City Club. Dawna nazwa ulicy brzmiała Gartenstrasse, czyli Ogrodowa. Budynki przy tej ulicy przechodziły różne koleje losu. Początkowo był tu młyn, właścicielami byli kupiec Timnik i magistrat. W czasie przemarszów wojsk był tu magazyn żywnościowy, składowane były siano i owies dla koni. Ulica krzyżuje się z ulicą Chopina, którą można dojść do kolejnej ulicy Warszawskiej.

Ulica Warszawska

To ulica bardzo malownicza, z harmonijnie skomponowanymi dachami. Jest to droga prowadząca do Warszawy, dawna Warschauer Strasse. Na jej początku, w miejscu obecnych pawilonów, mieściły się kamienice, gdzie w 1938 r. Niemcy założyli polski obóz (pollager), do którego we wrześniu 1939 r. przywieziono polskich jeńców. Kamienice spłonęły w 1945 r. Mury zostały rozebrane, a z ich cegły zbudowany został pierwszy powojenny, murowany dom na ulicy Wileńskiej 3.

Budynek Urzędu Miejskiego

W budynku przy ul. Królewieckiej 60A mają swoją siedzibę Urząd Miasta, Urząd Gminy oraz Starostwo Powiatowe. Tę reprezentacyjną budowlę w stylu neorenesansu holenderskiego wzniesiono w 1912 roku. Przed nią stoi pomnik Patrona Miasta, Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza. Krzysztof Celestyn Mrongowiusz (1764-1855) był znanym na Warmii i Mazurach kaznodzieją, krzewicielem języka polskiego i nauczycielem. W 1946 roku niemiecki Sensburg, przez Mazurów nazywany Ządzborkiem, otrzymał oficjalną nazwę Mrągowo – od tej chwili Mrongowiusz jest patronem miasta.

Budynek sądu

Neogotycki budynek z 1898 roku, zbudowany z czerwonej cegły, zaprojektował architekt Kakowski. W latach przedwojennych za sądem było więzienie (resztki fundamentów więzienia można oglądać do dziś), które spłonęło po wojnie. Do czasu wybudowania sądu, biura i sale sądowe mieściły się w Ratuszu.

Ulica Wolności

Wzdłuż ulicy Wolności (dawna ul. Leśna) stoją domy pierwszych powojennych mieszkańców. Na początku ulicy, na miejscu obecnej stacji benzynowej (skrzyżowanie obok policji) był cmentarz żołnierzy radzieckich z 1945 roku, obok park i budynek szpitala, z czerwonej cegły, który powstał w 1904 roku i był rozbudowywany przez kolejne lata. Ulicą można dojść do wyjątkowego przed laty miejsca Stadtwald – obecnie parku Juliusza Słowackiego.

Park Słowackiego

W okresie międzywojennym był to jeden z najpiękniejszych parków w Prusach Wschodnich. Mieściła się w nim restauracja Waldheim, korty tenisowe, place zabaw, strzelnica, fontanny i popiersia mieszkańców i zasłużonych dla III Rzeszy. Były tu także pijalnie wód mineralnych, organizowane były festyny, koncerty i pokazy. Dziś park jest miejscem spacerów, zwłaszcza wczesną wiosną, kiedy kwitną zawilce – cały park pokryty jest wówczas kolorowym kobiercem.

Wiele wyznań...

Mrągowo zawsze było miejscem, gdzie stykały się różne wyznania religijne. Ta szczególna mozaika trwa do dziś, a po minionych latach pozostały świadectwa – zabytki. Mrągowska cerkiew przy ul. Roosevelta to dawny budynek synagogi, zabranej przez hitlerowców gminie po Nocy Kryształowej. W 1940 roku przeniesione były tu dwie klasy szkoły podstawowej, potem budynek służył jako magazyn materiałów budowlanych. Następnie wydzierżawił go kościół prawosławny. W 2000 r. zadbano o piękny wystrój cerkwi. Po zakończeniu prac odbyło się w świątyni nabożeństwo ekumeniczne, w którym uczestniczyli nie tylko miejscowi prawosławni, ale również przedstawiciele różnych wyznań. Cerkiew można zwiedzać po uprzednim uzgodnieniu z proboszczem parafii prawosławnej.

Kolejnym punktem na szlaku wyznań jest kościół ewangelicki przy ul. Kościelnej, wybudowany w XVIII w. Był kilkakrotnie przebudowywany. Wewnątrz znajduje się kruchta północna – salowa i absyda z 1753 r. Za ołtarzem znajduje się płyta nagrobkowa, pamiętająca czasy sprzed 1786 r. Za kościołem, od strony absydy, stoi Dąb Plebiscytowy, posadzony po 1920 r., czyli po plebiscycie na Warmii i Mazurach.

Z 1860 roku pochodzi kościół katolicki przy ul. Królewieckiej pw. św. Wojciecha. Zbudowany w stylu neogotyckim, na ziemi dawniej należącej do bogatej mrągowskiej wdowy, Justyny Timnik, która przekazała w testamencie swoje dobra kościołowi katolickiemu i gminie żydowskiej. Do wdowy należał również budynek przy ulicy Królewieckiej, w którym mieściła się dawna plebania, dziś jest tu kancelaria parafialna i biblioteka. Katolicy na czas budowy kościoła odprawiali msze w sali nad apteką w kamienicy „Pod Orłem”. Gmina żydowska otrzymała zaś ziemię obok obecnego cmentarza komunalnego na ulicy Brzozowej, które mrągowscy Żydzi przeznaczyli na kirkut (cmentarz żydowski). Otoczony był akacjami. Mieściły się na nim kosztowne i misternie wykonane nagrobki – Niemcy zniszczyli go całkowicie. Dziś na jego miejscu stoi pralnia chemiczna.

W XIX wieku do Mrągowa napływali nie tylko Żydzi, ale również filiponi (starowiercy). Niektórzy z nich mieszkają tu do dziś. W Wojnowie stoi klasztor starowierców, założony przez Filipa Pustelnika. W Mrągowie do dziś łączą się wyznania: w latach 90. powstał kościół zielonoświątkowy, jest kaplica nowoapostolska, na spotkania przyjeżdżali tu baptyści i Adwentyści Dnia Siódmego, są również przedstawiciele wielu innych wyznań.